Phà Ngừm

Phà Ngừm (1316 – 1393), còn gọi là Chậu Phà Ngừm; Phraya Fa Ngum, tên đầy đủ là Somdetch Brhat-Anya Fa Ladhuraniya Sri Sadhana Kanayudha Maharaja Brhat Rajadharana Sri Chudhana Negara, sinh ra ở muang Sua, mất ở muang Nan), là vị vua đã sáng lập vương quốc Lan Xang của Lào vào năm 1354. Phà Ngừm là cháu nội của Souvanna Khamphong, chẩu mường xứ muang Sua và là hậu duệ của Khun Lo. Vì cha của Phà Ngừm dụ dỗ một vương phi của Souvanna Khamphong, nên cả hai cha con ông bị đẩy đi làm con tin của muang Sua ở Angkor. Tại đó, ông đã kết hôn cùng công chúa Khmer tên là Keo Keng Nya. Cuối năm 1351, Angkor bị Vương quốc Ayutthaya nổi lên cạnh tranh. Triều đình Angkor giao cho ông chỉ huy một đội quân phần lớn là tướng sĩ người Khmer để đi giành lại sự kiểm soát của Angkor ở miền bắc cao nguyên Khorat. Càng chiến đấu, đội quân của ông càng đông và càng mạnh. Trong trận giao chiến với chẩu mường vùng Viêng Chăn ngày nay, ông không thắng được. Nhưng một quý tộc ở muang Phuan (Cánh đồng Chum ngày nay) tên là Khio Kamyor giúp đỡ ông chinh phạt muang Phan và từ đó đánh tới muang Sua. Chú của Phà Ngừm phải tự sát và Phà Ngừm trở thành thủ lĩnh muang Sua vào năm 1353. Những chiến thắng của ông đã khiến các chẩu mường nhiều nơi phải thần phục. Phà Ngừm tiếp tục phái quân lên phía Bắc và thu phục các chẩu mường ở đó. Điều này đã thách thức Lan Na. Tiếp theo, Phà Ngừm quay lại tấn công vùng Viêng Chăn và dọc sông Mê Công tới tận Nakhon Phanom (Thái Lan) ngày nay, khuất phục các chẩu mường ở đó. Khi đã khuất phục được rất nhiều muang, ông quyết định xây dựng nhà nước Lan Xang Hom Khao (nghĩa đen là "triệu thớt voi che lọng trắng"), đổi tên muang Sua thành Xieng Dong Xieng Thong và lấy đó làm kinh đô, ban hành luật kotmai thammasat Khun Bulom để cai trị đất nước. Angkor không ngăn cản được điều này vì còn phải đối phó với Ayutthaya và Sukhothai. Vì đồng minh của Phà Ngừm ở muang Phuan là Khio Kamyor không theo ông nữa, nên Phà Ngừm đã tiến quân chinh phạt muang Phuan và tấn công sang cả lãnh thổ Đại Việt. Phà Ngừm cai trị đất nước của mình bằng hệ thống chính trị trung ương tập quyền mà ông đã tiếp thu từ Đế quốc Angkor. Hệ thống này trái với hệ thống chính trị-văn hóa Mandala ở Lào trước đó. Ngoài ra, mặc dù người dân theo Phật giáo Thượng tọa bộ, Phà Ngừm lại theo Phật giáo Đại thừa mà ông tiếp thu cũng khi ở Angkor. Trong khi trị vì, Phà Ngừm dựa nhiều vào các tướng lĩnh người Khmer theo vợ chồng ông từ Angkor. Tuy nhiên, sau khi người vợ Khmer của ông qua đời, ông mất đi sự ủng hộ của các tướng lĩnh này. Năm 1374, Phà Ngừm bị các quý tộc nổi dậy phế truất do lạm quyền quấy rối thê thiếp của các quý tộc và bị đầy đi lưu vong ở muang Nan (nay là tỉnh Nan) của Thái Lan. Phà Ngừm qua đời ở muang Nan năm 1393. Kế vị ông là Unhoen, tức vua Samsenethai.

25 quan hệ: Đại thừa, Đại Việt, Cao nguyên Khorat, Cánh đồng Chum, Hệ thống Mandala, Khio Kamyor, Lan Na, Lan Xang, Luangprabang, Luangprabang (huyện), Mê Kông, Nakhon Phanom, Nan (tỉnh), Người Khmer, Phật giáo, Phật giáo Thượng tọa bộ, Samsenethai, Thái Lan, Vua, Vương quốc Ayutthaya, Vương quốc Sukhothai, 1316, 1351, 1354, 1393.

Đại thừa

Chạm trổ Bồ Tát Quan Âm tại Trung Quốc. Nhiều cánh tay của Bồ Tát tượng trưng cho khả năng cứu giúp chúng sinh vô tận. Phật giáo Bắc Tông (zh.北傳佛教) hay Đại thừa (大乘, sa. mahāyāna), dịch âm Hán-Việt là Ma-ha-diễn-na (摩訶衍那) hay Ma-ha-diễn (摩訶衍), tức là "cỗ xe lớn" hay còn gọi là Đại Thặng tức là "bánh xe lớn" là một trong hai trường phái lớn của đạo Phật - phái kia là Tiểu thừa hay Tiểu Thặng, nghĩa là "cỗ xe nhỏ" hay "bánh xe nhỏ" (sa. hīnayāna).

Mới!!: Phà Ngừm và Đại thừa · Xem thêm »

Đại Việt

Đại Việt (chữ Hán: 大越) tức Đại Việt quốc (chữ Hán: 大越國) là quốc hiệu Việt Nam tồn tại trong 2 giai đoạn từ năm 1054 đến năm 1400 và từ năm 1428 đến năm 1805.

Mới!!: Phà Ngừm và Đại Việt · Xem thêm »

Cao nguyên Khorat

Cao nguyên Khorat (Tiếng Việt: Cò Rạt) nằm ở phía Đông Bắc của Thái Lan, có độ cao trung bình là 200 m, bao trùm một vùng rộng lớn khoảng 155.000 km².

Mới!!: Phà Ngừm và Cao nguyên Khorat · Xem thêm »

Cánh đồng Chum

Vị trí của Cánh đồng chum và đồng bằng Xiêng Khoảng được bôi xanh. Cánh đồng chum là một khu vực văn hóa lịch sử gần thi xã Phonsavan, thuộc tỉnh Xiengkhuang của Lào, nơi có hàng ngàn chum bằng đá nằm rải rác dọc theo cánh đồng thuộc Cao nguyên Xiengkhuang tại cuối phía bắc của dãy núi Trường Sơn.

Mới!!: Phà Ngừm và Cánh đồng Chum · Xem thêm »

Hệ thống Mandala

Bản đồ vị trí một số hệ thống Mandala ở Đông Nam Á gồm, theo thứ tự từ trên xuống dưới, Lan Xang, Lan Na, Vương quốc Sukhothai, Vương quốc Ayutthaya, Đế quốc Khmer, Champa. Hệ thống Mandala có nghĩa là vòng tròn của các vị vua.

Mới!!: Phà Ngừm và Hệ thống Mandala · Xem thêm »

Khio Kamyor

Khio Kamyor là một vị vua xứ Bồn Man (muang Phuan theo cách gọi ở Lào) vào giữa thế kỷ 14.

Mới!!: Phà Ngừm và Khio Kamyor · Xem thêm »

Lan Na

Lan Na (tiếng Thái: ล้านนา, phát âm như Lán Nà) là tên một vương quốc cổ từng tồn tại từ cuối thế kỷ 13 đến gần cuối thế kỷ 18 ở miền núi phía Bắc của Thái Lan hiện nay.

Mới!!: Phà Ngừm và Lan Na · Xem thêm »

Lan Xang

Lan Xang (có khi viết là Lan Ch'ang, Lanexang, tiếng Pali: Sisattanakhanahut, tiếng Lào: ລ້ານຊ້າງ - lâansâang, chữ Nho: 南掌 - Nam Chưởng hay 萬象 - Vạn Tượng), nghĩa là "đất nước triệu voi" (Lan: triệu, Xang: voi), là quốc gia đầu tiên của người Lào, được vua Phà Ngừm khai sáng năm 1354.

Mới!!: Phà Ngừm và Lan Xang · Xem thêm »

Luangprabang

Luangprabang có thể là.

Mới!!: Phà Ngừm và Luangprabang · Xem thêm »

Luangprabang (huyện)

Luangprabang (phiên âm kiểu Việt Nam là Luông Pra Băng, Luông Pha Băng hay Luổng Phạ Bang; phiên âm Latinh kiểu phương Tây: Luang Prabang, hay Louangphrabang), là một huyện ở miền Bắc Lào.

Mới!!: Phà Ngừm và Luangprabang (huyện) · Xem thêm »

Mê Kông

Dòng sông Mê kông Sông Mê Kông là một trong những con sông lớn nhất trên thế giới, bắt nguồn từ Tây Tạng, chảy qua Trung Quốc, Lào, Myanma, Thái Lan, Campuchia và đổ ra Biển Đông ở Việt Nam.

Mới!!: Phà Ngừm và Mê Kông · Xem thêm »

Nakhon Phanom

Nakhon Phanom (Thai นครพนม) là một tỉnh ở Đông Bắc của Thái Lan.

Mới!!: Phà Ngừm và Nakhon Phanom · Xem thêm »

Nan (tỉnh)

Nan (Thai น่าน) là tỉnh (changwat) phía bắc Thái Lan.

Mới!!: Phà Ngừm và Nan (tỉnh) · Xem thêm »

Người Khmer

Người Khmer (phiên âm: Khơ-me hay Khờ-me, tiếng Khmer: ខ្មែរ, phát âm: hoặc)), trước đây tại Việt Nam có khi gọi là người Miên, là dân tộc cư trú ở nửa phía nam bán đảo Đông Dương. Người Khmer chiếm khoảng 90% dân số tại Campuchia, và một số tại Việt Nam, Thái Lan, Lào... Ngôn ngữ của người Khmer là tiếng Khmer, một ngôn ngữ thuộc ngữ tộc Môn-Khmer trong ngữ hệ Nam Á, có mặt khắp Đông Nam Á. Tại Campuchia, chính phủ phân loại công dân làm ba nhóm Khmer. Người Khmer đa số được gọi là người Khmer Kandal (Khmer trung tâm), phân biệt với các sắc tộc Khmer thiểu số là Khmer Islam (Khmer Hồi giáo) và Khmer Loeu (Khmer vùng cao). của Campuchia không hề đề cập đến sắc tộc của công dân.

Mới!!: Phà Ngừm và Người Khmer · Xem thêm »

Phật giáo

Bánh xe Pháp Dharmacakra, biểu tượng của Phật giáo, tượng trưng cho giáo pháp, gồm Tứ diệu đế, Bát chính đạo, Trung đạo Phật giáo (chữ Hán: 佛教) là một loại tôn giáo bao gồm một loạt các truyền thống, tín ngưỡng và phương pháp tu tập dựa trên lời dạy của một nhân vật lịch sử là Tất-đạt-đa Cồ-đàm (悉達多瞿曇).

Mới!!: Phà Ngừm và Phật giáo · Xem thêm »

Phật giáo Thượng tọa bộ

Thượng tọa bộ Phật giáo hay Phật giáo Theravada, Phật giáo Nam truyền, Phật giáo Nam tông là một nhánh của Phật giáo Tiểu thừa, xuất hiện đầu tiên ở Sri Lanka, rồi sau đó được truyền rộng rãi ra nhiều xứ ở Đông Nam Á. Ngày nay, Thượng tọa bộ Phật giáo vẫn rất phổ biến ở Sri Lanka và Đông Nam Á, đồng thời cũng có nhiều tín đồ phương Tây.

Mới!!: Phà Ngừm và Phật giáo Thượng tọa bộ · Xem thêm »

Samsenethai

Samsenethai (còn gọi Un Heuan) là vị vua thứ hai của nhà nước Lan Xang, con của vua Fa Ngum.

Mới!!: Phà Ngừm và Samsenethai · Xem thêm »

Thái Lan

Thái Lan (tiếng Thái: ประเทศไทย "Prathet Thai"), tên chính thức: Vương quốc Thái Lan (tiếng Thái: ราชอาณาจักรไทย Racha-anachak Thai), là một quốc gia nằm ở vùng Đông Nam Á, phía bắc giáp Lào và Myanma, phía đông giáp Lào và Campuchia, phía nam giáp vịnh Thái Lan và Malaysia, phía tây giáp Myanma và biển Andaman.

Mới!!: Phà Ngừm và Thái Lan · Xem thêm »

Vua

Vua (tiếng Anh: Monarch, tiếng Trung: 君主) là người đứng đầu tối cao, thực tế hoặc biểu tượng, của một chính quyền; trực tiếp hoặc gián tiếp có danh dự, quyền cai trị, cầm quyền ở một quốc gia Một quốc gia mà cấu trúc chính quyền có vua đứng đầu được gọi là nước quân chủ.

Mới!!: Phà Ngừm và Vua · Xem thêm »

Vương quốc Ayutthaya

Vương quốc Ayutthaya (tiếng Thái: อยุธยา; phiên âm tiếng Việt: A-dút-tha-da) là một vương quốc của người Thái tồn tại từ năm 1351 đến 1767.

Mới!!: Phà Ngừm và Vương quốc Ayutthaya · Xem thêm »

Vương quốc Sukhothai

Vương quốc Sukhothai (tiếng Thái: อาณาจักรสุโขทัย, phát âm như Xụ-khổ-thay) là một vương quốc cổ của người Thái ở nửa phía Nam của vùng Bắc Thái Lan hiện đại.

Mới!!: Phà Ngừm và Vương quốc Sukhothai · Xem thêm »

1316

Năm 1316 (Số La Mã: MCCCXVI) là một năm nhuận bắt đầu từ ngày thứ năm trong lịch Julius.

Mới!!: Phà Ngừm và 1316 · Xem thêm »

1351

Năm 1351 là một năm trong lịch Julius.

Mới!!: Phà Ngừm và 1351 · Xem thêm »

1354

Năm 1354 là một năm trong lịch Julius.

Mới!!: Phà Ngừm và 1354 · Xem thêm »

1393

Năm 1393 là một năm trong lịch Julius.

Mới!!: Phà Ngừm và 1393 · Xem thêm »

Chuyển hướng tại đây:

Chậu Phà Ngừm, Fa Ngum, Fā Ngum, Phraya Fa Ngum, Phà Ngùm.

Unionpedia là một bản đồ khái niệm hoặc mạng ngữ nghĩa tổ chức như một bách khoa toàn thư hay từ điển. Nó đưa ra một định nghĩa ngắn gọn của từng khái niệm và mối quan hệ của mình.

Đây là một bản đồ tinh thần trực tuyến khổng lồ mà phục vụ như một cơ sở cho các sơ đồ khái niệm. Đó là miễn phí để sử dụng và mỗi bài viết hoặc tài liệu có thể được tải về. Đó là một công cụ, tài nguyên hay tham khảo cho học tập, nghiên cứu, giáo dục, học tập, giảng dạy, mà có thể được sử dụng bởi các giáo viên, các nhà giáo dục, học sinh, sinh viên; cho thế giới học thuật: dành cho trường học, tiểu học, trung học, trung học, trung học, đại học, trình độ kỹ thuật, cao đẳng, đại học, đại học, thạc sĩ hoặc tiến sĩ; giấy tờ, báo cáo, dự án, ý tưởng, tài liệu, khảo sát, tổng kết, hoặc luận án. Đây là định nghĩa, giải thích, mô tả, hoặc ý nghĩa của mỗi quan trọng mà bạn cần thông tin, và một danh sách các khái niệm có liên quan của họ như là một thuật ngữ. Có sẵn trong Tiếng Việt, Anh, Người Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Tiếng Nhật, Trung Quốc, Người Pháp, Tiếng Đức, Người Ý, Đánh bóng, Hà Lan, Nga, Tiếng Ả Rập, Tiếng Hin-ddi, Thụy Điển, Ukraina, Hungary, Catalan, Séc, Hebrew, Tiếng Đan Mạch, Phần Lan, Indonesia, Na Uy, Rumani, Thổ Nhĩ Kỳ, Hàn Quốc, Thái Lan, Người Hy Lạp, Bulgarian, Croatia, Tiếng Slovak, Tiếng Litva, Người Philippine, Latvian, Tiếng Estonia và Tiếng Slovenia. Nhiều ngôn ngữ sớm.

Tất cả các thông tin đều được lấy từ Wikipedia, và nó có sẵn theo Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự.

Unionpedia không được xác nhận hoặc liên kết với Wikimedia Foundation.

Google Play, Android và biểu trưng Google Play là các nhãn hiệu của Google Inc.

Chính sách riêng tư